تشنج چیست ؟

تشنج عبارت است از اختلال موقتي در مغز، اين اختلال دو عملكرد و خصوصيت دارد.

اول اينكه: به صورت ناگهاني آغاز ميشود.

دوم اينكه: غيرارادي و غير قابل كنترل است.

علايم تشنج چيست؟

وقتي كودكي تشنج ميكند ممكن است شما هريك از اين علايم را ببينيد:

۱- كودك دچار اختلال هوشياري شود يعني اطرافيان را نشناسد متوجه زمان و مكان نباشد، به صدا زدن شما پاسخ ندهد يا بيهوش روي زمين بيفتد.

۲- حركاتي غير ارادي در اعضاي بدن كودك ظاهر شود اين حركات ممكن است قسمتي از بدن يا تمام اعضا را درگيركند. ممكن است كودك به شدت دست و پابزند، روي زمين بيفتد، سر و چشمهاي كودك به يك طرف بچرخد يا اينكه فقط يك دست يا يك پاي كودك دچار حركات تكان دهنده شديد شود و اين حالت چند ثانيه تا چند دقيقه طول بكشد معمولأ اين حملات كمتر از ۱۰ دقيقه طول ميكشد.

۳- ممكن است كودك در زمان حمله كنترل ادرار خود را از دست بدهد.

۴- گاهي كودك به صورت ناگهاني رفتاري غير عادي نشان ميدهد مثلأ بدون آنكه متوجه اطراف باشد، شروع به دويدن ميكند.

۵- ممكن است كودك براي چند لحظه به نقطه اي خيره شده و در اين مدت متوجه اطراف نباشد.

آيا هر كودكي يك بار تشنج كند، تا آخر عمر دچار این حملات خواهد شد؟

در سنين ۶ ماه تا ۵ سالگي مغز كودكان به افزايش درجه حرارت بدن حساس است در نتيجه ۴-۳ درصد كودكان در اين سنين با تبهاي شديد(بيش از ۳۸ درجه) دچار تشنج ميشوند. اكثريت اين كودكان بعد از سن ۵ سالگي دچار تشنج نميشوند. شايعترين سن براي تشنج ناشي از تب ۱۸-۱۴ ماهگي است و زمان آن از چند ثانيه تا ۱۰ دقيقه طول ميكشد و بندرت تشنج ناشي از تب بيش از يكبار اتفاق ميافتد.

علت تشنج همراه با تب چيست؟

بيشتر مواقع تشنج همراه با تب در اثر عفونتهاي ويروسي دستگاه تنفس فوقاني يا عفونت حاد گوش مياني ايجاد ميشود. گاهي ممكن است علت تشنج با تب مننژيت باشد.

آيا تشنج در نوزادان شايع است؟

تشنج در نوزادان چه علايمي دارد؟

علت تشنج در نوزادان چيست؟

لازم به ذكر است كودكان قبل از سن ۶ ماهگي كه شامل نوزادان نيز مي شوند به علت تب بالا دچار تشنج نميشوند.

اگر كودك شما مبتلا به حملات تشنج در زمان تب ميشود به اين نكات دقت فرمائيد:

۱- هرگاه كودك شما به علت سرماخوردگي يا هر عفونت ديگري دچار تب شديد شد حتماً با استفاده منظم از داروي ضد تب (استامينوفن) و پا شويه با آب ولرم تب كودك را كاهش دهيد.

۲- هيچگاه براي كاهش تب كودك از آسپرين يا آمپولهاي تب بر استفاده نكنيد .

۳- كودك را براي بررسي علت تب نزد پزشك ببريد .

۴- در صورتي كه پزشك احتمال مننژيت را در كودكي بدهد كشيدن مايع نخاع كودك جهت آزمايش و تشخيص بيماري ضروري است. در اين زمينه با پزشك همكاري كنيد.

۵- اگر كودك شما سابقه تب و تشنج دارد با نظر پزشك در زمان تب شديد علاوه بر استامينوفن و پاشويه كردن كودك از داروي ضد تشنج به مقداري كه پزشك دستور داده استفاده كنيد تا از تشنج كودك پيشگيري شود.

۶- اگر بعد از تشنج كودك پزشك دستور داد تا كودك شما به مدت طولاني(حدود ۲ سال) از داروهاي ضد تشنج استفاده كند. حتماً اين داروها را طبق دستور در زمان مناسب مصرف كنيد و از كم كردن يا قطع كردن خود سرانه داروها بپرهيزيد.

 اگر كودك شما مبتلا به حملات تشنج بدون تب(صرع) است به اين نكات دقت فرمائيد:

۱- كودك شما تا زماني كه پزشك دستور دهد بايد داروي ضد تشنج مصرف كند.

۲- هيچ گاه دارو را خود سرانه قطع نكنيد يا مقدار آن را كاهش ندهيد.

۳- كودكان مبتلا به حملات بدون تب(صرع) بايد همواره مراقبت شوند بدون آنكه فعاليت جسمي ايشان محدود شود. در زمان انجام كارهاي حساس مثل شنا يا استحمام حتماً از نزديك مراقب كودكتان باشيد. اگر كودكتان تمايل به بالا رفتن از بلنديها، درخت يا وسايل بازي دارد نزد كودكتان بمانيد.

۴- در صورتي كه كودكتان دچار حمله تشنج شد او را به پهلو بخوابانيد جسم سفتي(چوبي يا چرمي يا پارچه اي) بين دندانهاي كودك بگذاريد تا زبانش در اثر قفل شدن دندانها آسيب نبيند. اطراف كودك را خلوت كنيد و لباسهاي تنگ يا زيور آلات را از گردن او باز كنيد تا راحتتر نفس بكشد. در زمان تشنج هيچ ماده خوراكي يا آب را وارد دهان كودك نكنيد و سريعاً او را به بيمارستان برسانيد.

تعریف انواع تشنج:

۱- فوکال یا پارشیال:

جریان تشنج از یک نقطه مغز شروع میشود. این تشنج به سه نوع تقسیم میشود:

الف- simple partial seizure:

کاهش سطح هوشیاری نداریم. میتواند به صورت موتور(پرش دست)، حسی(پارستزی یا سرگیجه)، اتونومیک(تعریق یا برافروختگی) یا psychic باشد.

ب- copmplex partial seizure:

کاهش سطح هوشیاری داریم. البته قبل از این کاهش هوشیاری اورا وجود دارد که بیشتر به صورت احساس در اپیگاستر است و پس از کاهش سطح هوشیاری حرکات اوتوماتیسم به صورت جویدن یا بلع داریم. Temporal lobe epilepsy نوعی از آن است.

ج- partial seizure with secondary generalization:

اول تشنج فوکال داریم و بعد ژنرالیزه میشود. جهت تمیز از ژنرالیزه اولیه باید از EEG استفاده کرد که تشنج فوکال اولیه را نشان میدهد.

۲- ژنرالیزه: هر دو نیمکره همزمان تخلیه میشوند. که به پنج نوع تقسیم میشود:

الف- absence یا petit mal:

در بچه ها به صورت از دست رفتن هوشیاری برای ۵ تا ۱۰ ثانیه. توان بدن حفظ میشود. در EEG امواج ۳ هرتز spike & wave داریم.

ب- atypical absence:

مثل absence با ۴ تفاوت: شروع و ختم تشنج تدریجیتر است، فرکانس امواج ۵/۲ هرتز است، مدت حملات طولانیتر است. علایم نورولوژیک و مشکل مغزی وجود دارد.

ج- tonic-colonic یا grand mal:

بدون اورا با دو فاز تونیک به صورت انقباض کل بدن و سیانوز و گاز گرفتن زبان و میدریاز و تاکی کاردی و بالا رفتن فشار خون و سپس فاز کلونیک به صورت پرش. کل تشنج یک دقیقه طول میکشد. پس از آن فاز post-ictal داریم.

د- atonic:

یک دفعه بیمار روی زمین می افتد.

ه- tonic

۳- تشنج میوکلونیک نوجوانان:

پرشهای میوکلونیک دو طرفه در صبح قبل از بیدار شدن. به هنگام کمخوابی دیده میشود. هوشیاری حفظ میشود. بسیاری از آنها نهایتاً تشنج ژنرالیزه ای بروز خواهند داد. شرح حال فامیلی اغلب مثبت است.

۴- سندرم لنوکس:

انواع مختلف تشنج را داریم که مقاوم به درمان است. اختلال CNS و MR هم داریم.

۵- febrile convulsion:

به صورت ژنرالیزه از ۳ ماهگی تا ۵ سالگی بدون عفونت CNS. اگر یکی از سه ویژگی زیر باشد complex febrile seizure گویند: تکرار شونده، بیش از ۱۵ دقیقه یا وجود علایم فوکال. نوع simple خطر صرع را در آینده بالا نمیبرد ولی نوع complex میبرد.

تهیه:میلاد محمدی ترازک متخصص کاردرمانی

منبع: pezeshk.us