امنیت روانی کودکان

‌این روزها همه ی ما نگران شیوع ویروس کرونا هستیم. حق هم داریم، نگران سلامتی خودمون و اطرافیانمون هستیم و میخوایم هر طور شده پیشگیری‌ها و اقدامات لازم رو انجام بدیم. اما آیا حواسمون به امنیت روانی کودکان و نوجوان هامون هست؟! حواسمون هست که این فضای مضطرب و نگران، چه تاثیری بر امنیت روانی اون ها داره؟!

اگر فکر میکنیم دیدن نگرانی ما، اونا رو متوجه اهمیت موضوع و مراقبت از خودشون میکنه، سخت در اشتباهیم. انتقال نگرانی و ترسمون هیچ کمکی به کودکمون برای مراقبت از خودش نمی کنه! جملاتی مثل ” کرونا اومده! میدونی خیلی خطرناکه؟؟! چند نفر مردن! نری با دوستات رو بوسی کنیا!! به همه جا دست نزنیا! دستتو شستی؟؟!! دستتو نزنی به دهنتتا!! “

این جملات که با چهره‌ای پریشان و نگران و صدایی مضطرب و اغلب تحکمی ادا میشه، در ذهن و روان کودک این طور ترجمه میشه که : دنیا جای ناامن و خطرناکیه و ما والدین توانایی مراقبت از تو رو نداریم! و این ها خیلی آسیب زننده‌تر از احتمال درگیری کودکمون با ویروس کروناست!

این پیام‌های اضطرابی ما (چه کلمات و حرف‌هامون و چه چهره‌ی نگرانمون) باعث احساس ناامنی و اضطراب در کودک میشه و او رو پریشان میکنه. اگر نتونیم احساسات و افکارمون رو مدیریت کنیم و به تبع اون، این نگرانی ها رو به کودک و نوجوانمون منتقل کنیم، سلامت روانی اون ها رو به خطر می‌ندازیم.

‌پس اول از همه مثل هر زمان دیگه‌ای باید ببینیم کودکمون چی میدونه، چقدر میدونه و چه احساسی داره. احساساتش رو میشنویم، باهاش همدلی میکنیم و بعد با چهره ای آرام اما جدی و مطمئن اطلاعات درست رو متناسب با سنش بهش میدیم و اطلاعات غلطش رو اصلاح میکنیم.

‌برای کودکان ۳ تا ۱۲ سال می‌تونیم از تصاویر، فیلم‌ها و استاپ‌موشن‌ها برای یادگیری مستقیم روش های پیشگیری استفاده کنیم. اما مهمه که این ابزارها جذابیت‌های خاص متناسب با سن کودکان رو داشته باشن تا تاثیر‌گذار باشن و مفاهیم رو بهتر به کودک انتقال بدن.

“بیا با هم این کلیپه رو ببینیم که گفته چی کار کنیم که مریض نشیم.”

(بی خیال انتقال آمار و اعداد مبتلایان و کشته شده‌ها به کودک بشین!)

“این ویروسه که اومده چی راجع بهش شنیدی یا دیدی؟” … “اره باید مراقب باشیم اما تا زمانی که ما یه سری کارها رو انجام بدیم و بیشتر از معمول مراقب بهداشت و سلامتمون باشیم، اتفاقی برای ما نمی‌افته مثلا باید خیلی بیشتر از قبل دست‌هامون رو بشوریم.”

‌از طریق بازی، نقاشی، شعر، داستان و قصه گویی و … (روش های غیرمستقیم آموزش)اطلاعات و آموزش های لازم رو به کودکان منتقل کنیم.

“بیا همین طور که آواز می‌خونیم بریم دست‌هامونم بشوریم، من صدام تو دستشویی بهتره!!” :))

با این کار هم از بحث و درگیری سر شستن دست‌ها اجتناب کردیم و هم از کنار یکدیگر بودن لذت بردیم و هم شیوه‌ی درست و اصولی شستن دست‌ها رو در عمل بهش یاد میدیم. با تفریحات مناسب، فعالیت‌ها و سرگرمی‌های جذاب و مسئولیت‌های رومزه‌ی جدید می‌تونیم ذهن کودکمون رو از اخبار و فضای مضطرب اطراف، منحرف کنیم. این حتی فرصتیه برای ارتباط و نزدیکی بیشتر ما به کودکمون و شناخت علایقش و افزایش مهارت‌هاش.

‌از کارهای دیگری که میتونیم در این زمینه انجام بدیم اینه که با هم یه “جعبه‌ی احساسات” یا “جعبه ی نگرانی‌ها” درست کنیم تا کودک بتونه نگرانیهاش رو بنویسه و در اون جعبه بندازه تا ما کم کم به اون نگرانی‌ها بپردازیم و کمکش کنیم.

‌چندتا نکته:

اول، بهتره از دیدن اخبار مقابل کودکمون پرهیز کنیم. ممکنه به این فکر باشیم که “کودکمون با شنیدن این خبرها بیشتر از خودش مراقبت میکنه و متوجه شرایط خاص میشه.” یا شاید فکر میکنیم “بچه ها اونقدرا متوجه شرایط نیستن!” یا “اون که سرش به کار خودش گرمه و سرگرم بازیشه!”

 نه! کودکان هم گوش‌های تیزی دارن و هم بیننده‌های دقیقی هستن. پس هم اخبار بد روشون تاثیر میذاره و هم حس و حال ما موقع دیدن خبرها.

دوم اینکه بیشتر از اینکه کودک رو کنترل کنیم و تحت فشار بذاریم، باید تلاش کنیم محیط رو کنترل کنیم. کمتر بیرون غذا بخوریم. بیشتر خونه رو تمیز کنیم و…‌

سوم، خود ما باید الگوی خوبی از رعایت اصول پیشگیری و روش‌های بهداشتی و مراقبتی برای کودک باشیم. مثل همیشه بیشتر عمل کنیم تا اینکه حرف بزنیم.

چهارم و آخر اینکه، اگر در کودک و نوجوانمون تغییرات رفتاری مشاهده می‌کنیم، مثل پرخشاگری و لجبازی، بی‌قراری، مشکلات خواب، کم‌ حرفی، کم اشتهایی یا پرخوری، دردهای جسمی که علت فیزیکی ندارن، یا حتی وابستگی‌های غیرمعمول و چسبندگی، بهتره از متخصص و روانشناس کودک کمک بگیریم.

‌

به امید تجربه‌ی روزهای آروم تر برای خودمون و کودکانمون??

‌

‌

‌نویسنده : نسیم مصلحی، روانشناس باوان